Oorworm

Verborgen leven

In Nederland zal je de gewone oorworm (Forficula auricularia) het meest zien. De tangvormig uitsteeksels aan het achterlijf zijn bij het mannetje wat krommer gebogen dan bij het vrouwtje. Wanneer een oorworm opgepakt wordt, wordt het achterlijf naar boven gebogen en probeert het dier met de geopende tangen te knijpen. De tang wordt gebruikt als verdedigingswapen. De tangen helpen ook bij het beetpakken van kleine insecten en het ontvouwen van de achtervleugels. Verder spelen ze een rol bij de paring.

Velen weten niet dat oorwormen kunnen vliegen. De achtervleugel is zeer ingenieus gebouwd en kan als een waaier opengevouwen worden onder de korte voorvleugel vandaan. De achtervleugel is als een klein pakket opgeborgen onder de voorvleugel. De vleugels zijn kort, ze bedekken een klein gedeelte van de bovenzijde van het insect. Onder de dekschildjes liggen de vleugen zeer ingewikkeld opgevouwen. De vleugels zijn zeer dun en half cirkelvormig.

Oorwormen zijn alleseters (omnivoren), net zoals wij mensen. Ze zijn vooral ‘s nachts actief. Overdag verbergen ze zich graag in kieren en spleten, openingen in vruchten en zaaddozen. Oorwormen zijn gemakkelijk weg te vangen door een omgekeerde bloempot met hooi of gekreukeld papier op te hangen.

Goede moeders

Oorwormen leven tenminste 18 maanden maar kunnen waarschijnlijk ouder worden. De winter brengen ze in de grond door of op een beschutte plaats binnen- en buitenshuis. De volwassen dieren paren aan het einde van de zomer. Het vrouwtje legt ± 50 eitjes wanneer ze in haar winterschuilplaats kruipt. Dit gebeurt meestal in gezelschap van het mannetje en andere oorwormen.

Het vrouwtje zorgt, net als de bijen, voor de eieren en larven. Als de eieren uit komen wordt het mannetje buiten gezet en wordt het holletje ingericht voor het kroost. Ze beschermt haar eieren tegen uitdroging en aantasting door schimmels door ze schoon te likken en ze bij elkaar op een hoopje te houden. Ze likt haar jongen wanneer deze uit het ei komen en voedt ze de eerste twee weken. De larven krijgen fijngekauwde plantenresten of resten van dieren te eten. Moeder en kroost komen in het voorjaar te voorschijn. Na de tweede vervelling van de larven verdwijnt de waakzaamheid van het wijfje. Na 6 vervellingen wordt de oorworm volwassen. De levenscyclus van ei tot volwassene is gemiddeld 56 dagen. Door de broedzorg is het wijfje zeer verzwakt en sterft meestal spoedig. Het moederdier wordt vaak door haar eigen broed opgegeten.

Nuttig en onschuldig

Voor de biologische bestrijding van bladluis zijn oorwormen goed te gebruiken. De oorworm voedt zich met bladluizen, mijten, larven en eieren van insecten en andere parasieten. De oorworm is een uitermate nuttig insect voor het onder controle houden van bladluisplagen. Om oorwormen te krijgen waar je ze hebben wil, is een opgehangen omgekeerde bloempot voldoende, gevuld met stro, of met een oude kous gevuld met plantaardig afval. Nog eenvoudiger is een plank op de grond (liefst onbehandeld hout), schors, of snoeiafval.

Ondanks hun enigszins dreigende naam, is het een heel onschuldig beestje. De naam oorworm kwam er waarschijnlijk door de angst van de mens, omdat ze zagen dat het beestje in allerlei holtes kruipt en daarom misschien ook in hun oren. Maar dit zou enkel kunnen gebeuren als je buiten zou slapen, want in het huis komt men ze niet gauw tegen. Als het wel zou gebeuren, kun je ze met wat olie in je oor snel wegjagen.